Informacje o opryszczce
Szacuje się, że 80-90% populacji jest zakażone wirusem opryszczki, choć aż 20-40% cierpi z powodu infekcji nawrotowych.
Niemal 90% z nich szuka porady i odpowiedniej kuracji.
Szczegółowe informacje zawarte w tym dziale pozwolą lepiej zrozumieć istotę choroby, czynniki ją wywołujące,
sposób transmisji wirusa oraz cykl życia opryszczki.
Znajdą tu Państwo również wskazówki, jak pomóc pacjentom z tym schorzeniem.
Wirus opryszczki
Opryszczkę tworzy skupisko pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, wokół których powstaje stan zapalny. Zmiany chorobowe występują zwykle na twarzy, zwłaszcza na styku warg i skóry (herpes labialis) oraz w okolicy nozdrzy. Niekiedy towarzyszy im gorączka (herpes febrilis). Opryszczkę wywołuje ludzki wirus herpes simplex. Istnieją dwa typy wirusa Herpes Simplex – typ 1 (HSV-1) oraz typ 2 (HSV-2). HSV-1 najczęściej wywołuje opryszczkę w okolicy warg i nozdrzy, natomiast HSV-2 odpowiada za infekcję narządów płciowych. Jednocześnie zdarza się, że HSV-2 jest przyczyną opryszczki wargowej, a HSV-1 atakuje narządy płciowe. Do zakażenia dochodzi przez bliski kontakt z nosicielem wirusa. Występowanie wirusa opryszczki Opryszczka jest zaraźliwa przez cały okres występowania. Do pierwszego zakażenia HSV-1 dochodzi najczęściej w dzieciństwie. Wtedy z wirusem styka się 30-60% dzieci poniżej 10. roku życia. W przypadku 80-90% osób powyżej 50. roku życia test na obecność wirusa HSV-1 miałby wynik pozytywny. |
U większości z nas wirus HSV-1 pozostaje w stanie utajonym. Tylko 20-40% populacji zarażonej wirusem opryszczki, doświadcza infekcji nawrotowych. Ich częstotliwość jest różna u poszczególnych zakażonych. U niektórych opryszczka występuje co kilka tygodni czy miesięcy, u innych – nawet co kilka lat lub nigdy. Pierwsze zakażenie wirusem HSV-1 przebiega najczęściej bezobjawowo lub objawy są niezauważone albo nierozpoznane. Jeśli jednak występują, najczęściej są to: zapalenie jamy ustnej, tj. stan zapalny języka, warg, dziąseł, błony śluzowej policzka, podniebienia miękkiego i twardego lub większa ilość pęcherzy, z których mogą powstać bolesne nadżerki oraz gorączka. W trakcie pierwotnej infekcji HSV-1 cząsteczki wirusa przedostają się do zakończeń neuronów czuciowych. W zwojach nerwowych dochodzi do chronicznej, utajonej infekcji. Obecność wirusa HSV-1 została stwierdzona w nerwie trójdzielnym, nerwie twarzowym i nerwie błędnym. Uaktywniony HSV-1 powraca wzdłuż nerwu do komórek nabłonka, często do miejsca pierwotnej infekcji. W ten właśnie sposób powstaje nawrotowa infekcja opryszczki. |
Przenoszenie wirusa opryszczki
Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, najczęściej w dzieciństwie, poprzez bezpośrednie kontakty między członkami rodziny, np. całowanie, oraz w warunkach, w których trudniej kontrolować kontakty dziecka z rówieśnikami, np. w przedszkolu lub szkole. Pierwsze zakażenie wirusem HSV-1 Wirus HSV-1 zwykle wnika do organizmu przez śluzówkę jamy ustnej lub lekko uszkodzoną skórę. Następnie przedostaje się przez błonę komórkową naskórka blisko miejsca kontaktu. Wirus uwalnia DNA, które przenika do komórek, a w dalszej kolejności ich jąder. Komórka replikuje wirusa, wskutek czego umiera, a uwolniony wirus atakuje kolejne komórki naskórka. Mogą, choć niekoniecznie, wystąpić objawy kliniczne. Wirus przemieszcza się wzdłuż nerwów, powodując następnie chroniczną utajoną (latentną) infekcję w zwojach nerwu trójdzielnego, nerwu twarzowego i/lub nerwu błędnego. Badania wykazały, że w reakcji na pierwotną infekcję HSV-1, organizm zakażonego wytwarza przeciwciała. Jednocześnie jest możliwe, że osoby |
cierpiące z powodu nawrotowych infekcji opryszczki mają uszkodzone komórki Th2 lub niedobór cytokiny, dzięki czemu utajony wirus jest wstanie przełamać system immunologiczny organizmu. Nawrotowe infekcje opryszczki |
Czynniki wywołujące infekcje nawrotowe
Utajony wirus HSV-1 może aktywować się z wielu przyczyn. Do czynników sprzyjających nawrotom opryszczki należą:
W przypadku poszczególnych pacjentów czynniki wywołujące nawroty opryszczki są różne. Większość cierpiących z powodu opryszczki wie, jakie czynniki sprzyjają występowaniu tej dolegliwości w ich przypadku. Warto jednak omówić z nimi ten temat, by mieli pewność, że rozpoczną kurację w momencie wystąpienia pierwszych objawów schorzenia. |
![]() |
Cykl rozwojowy opryszczki
Wczesne symptomy choroby, rumień, grudka.
Wczesne symptomy choroby, zwane także ostrzegawczymi, występują
nawet u 60% zakażonych. Obejmują one: mrowienie, ból, świąd, uczucie
pieczenia i mogą utrzymywać się przez kilka godzin. Zakażone miejsce
zaczerwienia się (rumień), następnie powstają drobne kuliste
grudki.
Pęcherzyk
Tworzy się skupisko pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym,
wokół których powstaje stan zapalny, gdyż system immunologiczny
organizmu zaczyna walczyć z infekcją. W zainfekowanym miejscu
znajduje się dużo cząsteczek wirusa.
Nadżerka (miękki strup)
Pęcherze pękają, powstają bolesne nadżerki i stan zapalny
(zaczerwienienie i opuchlizna).
Strup
Nadżerki zasychają, tworząc strup, który w trakcie gojenia jest podatny na
urazy – może pękać i krwawić. Fazie tej towarzyszy silne uczucie swędzenia
i/lub pieczenia. Na tym etapie powierzchnia zainfekowanego obszaru
nie ulega zmianie. Zmniejsza się ból oraz spada prawdopodobieństwo
zarażenia wirusem opryszczki innych osób.
Gojenie
Opryszczka goi się, a strup odpada. Skóra może pozostać zaróżowiona,
sucha i może mieć tendencję do łuszczenia się. Może towarzyszyć
temu uczucie świądu lub niewielka opuchlizna.
U 25% zakażonych występują wczesne symptomy choroby, rumień, grudki, lecz nie rozwija się u nich opryszczka. Osoby te nie potrafią przewidzieć, czy opryszczka rozwinie się, czy nie, choć u większości stwierdza się obecność wirusa. Cykl rozwojowy opryszczki jest przedstawiony również graficznie poniżej. Wykres pokazuje reakcje systemu immunologicznego organizmu. |
Proszę zwrócić uwagę, że faza wczesnych symptomów choroby/ zaczerwienienia/ grudek, może trwać krócej niż dobę – ważne, by chorzy rozpoczęli kurację w momencie wystąpienia pierwszych objawów. Już w drugim dniu infekcji liczba cząsteczek wirusa osiąga szczytowy poziom. |
Wpływ opryszczki na życie chorego
Objawy Zanim opryszczka się rozwinie, chory może odczuwać kłujący ból, świąd lub pieczenie. Niekiedy występują również typowe objawy zakażenia wirusowego, np. powiększone węzły chłonne, ból mięśni i głowy, rzadziej – nerwobóle w okolicach zakażonego miejsca. |
W fazie pęcherzyka i nadżerki pojawia się pulsujący ból oraz opuchlizna w okolicy chorobowo zmienionego miejsca. Gdy utworzy się strup, wszelkie codzienne czynności, takie jak: jedzenie, prowadzenie rozmowy, śmiech czy ziewanie, mogą przyczynić się do jego pęknięcia i krwawienia, co bywa niezwykle bolesne. |
Pomoc osobom cierpiącym na opryszczkę - wskazówki dla farmaceutów
Ogólne porady
|
Kiedy należy zalecić konsultację z lekarzem?
|
Bibliografia
1. Barbarash RA. Today’s Therapeutic Trends 2001; 19: 39-58. 2. Cunningham AL, et al. J Clin Invest 1985;75:226-233. 3. Huff JC, et al. Am Acad Dermatol 1981; 5: 550-557. 4. Market Research. 5. Spruance SL, et al. The New England Journal of Medicine 1977; 297(2): 69-75. |
6. Spruance SL. In: Sacks SL, Straus SE, Whitley RJ, Griffiths PD, eds. Clinical Management of Herpes Viruses. Washington, DC: IOS Press; 1995: 3-42. 7. Whitely RJ, Gnann JW. In: Roizman B, Whitely RJ, Lopez C, eds. The Human Herpes Viruses. Raven Press Ltd, New York 1993: 69-80. |